Necaset, temiz olmayan, pis sayılan maddelerdir ve İslam fıkhında temizlik (taharet) önemli bir yer tutar. Necasetten temizlenmek, birçok ibadetin (namaz gibi) ön şartıdır. Necaset, niteliği ve temizlenme yöntemleri açısından iki ana kategoriye ayrılır: Necaset-i galiza (ağır pislik) ve necaset-i hafife (hafif pislik) Bu ayrım, Hanefi mezhebine göredir.

Necaset-i Galiza (Ağır Pislik)

Necaset-i galiza, temizlenmesi daha zor olan ve ibadetlerin sıhhatine engel teşkil etme açısından daha katı kurallara tabi olan pisliklerdir. Bu tür necasetin vücuda veya elbiseye bulaşması durumunda, namaz kılabilmek için mutlaka temizlenmesi gerekir.

• Kaynakları: Necaset-i galizanın başlıca kaynakları şunlardır:
İnsanın idrarı ve dışkısı: İster çocuk olsun, ister yetişkin olsun, insanın idrarı ve dışkısı necaset-i galizadır.

Hayvanların dışkıları: Eti yenmeyen hayvanların (domuz, köpek, kedi vb.) dışkıları necaset-i galizadır. Eti yenen hayvanların (koyun, keçi, sığır vb.) dışkıları ise, Hanefi mezhebine göre, necaset-i galizadır. 

Kan: İster insan kanı olsun, ister hayvan kanı olsun, akan kan necaset-i galizadır.

Kusmuk: Ağız dolusu kusmuk necaset-i galizadır. 

Şarap ve diğer alkollü içkiler: Hanefi mezhebine göre, şarap ve diğer sarhoş edici içkiler necaset-i galizadır.

Meyte (ölü hayvan): Kendiliğinden ölmüş hayvanların eti necaset-i galizadır. Ancak, deniz hayvanları bu hükümden istisnadır.

Domuzun her türlü parçası: Domuzun eti, yağı, derisi ve diğer tüm parçaları necaset-i galizadır.
• Temizlenme Yöntemi: Necaset-i galizanın temizlenmesi için, bulaştığı yerin (elbise, vücut vb.) tamamen temizlenmesi gerekir. Bu, genellikle su ile yıkamak suretiyle yapılır. Necasetin izi (renk, koku, eser) kalmaması şarttır. Eğer necaset kuru ise, önce kazınır veya silinir, sonra su ile yıkanır.
• Miktarın Önemi: Necaset-i galizada, miktarın önemi büyüktür. Bir elbisede veya vücutta bulunan necaset-i galiza miktarı, namazın sıhhatine engel olup olmaması açısından önemlidir. Hanefi mezhebine göre, katı necaset-i galizada miktar, dirhem (yaklaşık 3.2 gram) miktarı veya daha fazlası ise, namaza manidir. Sıvı necaset-i galizada ise, avuç içini aşması durumunda namaza manidir.

Necaset-i Hafife (Hafif Pislik)

Necaset-i hafife, temizlenmesi daha kolay olan ve ibadetlerin sıhhatine engel teşkil etme açısından daha esnek kurallara tabi olan pisliklerdir. Bu tür necasetin vücuda veya elbiseye bulaşması durumunda, temizlenmesi farz olmamakla birlikte, temizlenmesi daha faziletlidir.

• Kaynakları: Necaset-i hafifenin başlıca kaynakları şunlardır:
* Eti yenen hayvanların idrarı: Koyun, keçi, sığır gibi eti yenen hayvanların idrarı necaset-i hafifedir. * Eti yenen kuşların dışkısı: Güvercin, serçe gibi eti yenen kuşların dışkısı necaset-i hafifedir.
• Temizlenme Yöntemi: Necaset-i hafifenin temizlenmesi için, bulaştığı yerin (elbise, vücut vb.) su ile yıkanması yeterlidir. Necasetin izinin (renk, koku, eser) kalması durumunda da, namaz kılınabilir. Ancak, necasetin izini gidermek daha faziletlidir.
• Miktarın Önemi: Necaset-i hafifede de miktarın önemi vardır. Hanefi mezhebine göre, bir elbisede veya vücutta bulunan necaset-i hafife miktarı, elbisenin veya vücudun dörtte birinden (1/4) daha az ise, namaza mani değildir. Ancak, dörtte birinden fazla ise, namaza manidir.

Deliller

Necasetin çeşitleri ve hükümleri konusunda Kur'an-ı Kerim'de doğrudan bir sınıflandırma bulunmamakla birlikte, temizliğin önemi ve pis şeylerden kaçınma emri genel olarak vurgulanmıştır.

Bu ayet, genel olarak temizliğin önemini vurgulamaktadır. Hadislerde ise, necasetin çeşitleri ve temizlenme yöntemleri hakkında daha detaylı bilgiler bulunmaktadır.

Bu hadis, sineğin içeceğe düşmesi durumunda ne yapılması gerektiğini anlatırken, temizlik konusuna dikkat çekmektedir. Fıkıh alimleri, bu ve benzeri hadislerden yola çıkarak, necasetin çeşitleri ve temizlenme yöntemleri hakkında detaylı hükümler çıkarmışlardır.

Günümüzdeki Uygulamalar

Günümüzde, necaset-i galiza ve hafife hükümleri, Müslümanların günlük yaşamlarında önemli bir yer tutmaktadır. Özellikle ibadetlerini yerine getirirken, temizliğe dikkat etmek ve necasetten kaçınmak, Müslümanların hassasiyet gösterdiği konulardandır. Örneğin, bir Müslüman, namaz kılmadan önce elbisesinde veya vücudunda necaset-i galiza olup olmadığını kontrol eder ve varsa temizler. Aynı şekilde, abdest alırken de, necasetten temizlenmeye özen gösterir.

İhtilaflı Durumlar

Necasetin çeşitleri ve hükümleri konusunda, farklı mezhepler arasında bazı ihtilaflar bulunmaktadır. Örneğin, Hanefi mezhebine göre şarap necaset-i galiza iken, bazı diğer mezheplere göre necaset değildir. Bu tür ihtilaflı durumlarda, her Müslüman kendi mezhebinin görüşüne göre amel etmelidir. Allahu a'lem.