İslam şeriatı, Müslümanların hayatlarını düzenleyen hükümlerin bütünüdür. Bu hükümlerin temelinde vahiy ve Hz. Muhammed'in (s.a.v.) sünneti bulunur. Şeriatın kaynakları, Kur'an-ı Kerim, Sünnet, İcma ve Kıyas olmak üzere dört ana başlıkta incelenir. Bu kaynaklar, İslam hukukunun temelini oluşturur ve Müslümanların inanç, ibadet, ahlak ve sosyal hayatlarına dair rehberlik sunar.

1. Kur'an-ı Kerim

Kur'an-ı Kerim, Allah (c.c.) tarafından Hz. Muhammed'e (s.a.v.) vahyedilen, lafzı ve manası Allah'a (c.c.) ait olan, tevatür yoluyla günümüze kadar ulaşan, okunmasıyla ibadet edilen, mushaflarda yazılı olan ilahi kelamdır. Kur'an, şeriatın birinci ve en önemli kaynağıdır. İçerisinde inanç esasları, ibadetler, ahlaki değerler, sosyal ilişkiler ve hukuki düzenlemelerle ilgili birçok hüküm barındırır. Kur'an'daki hükümler, genel prensipler ve detaylı açıklamalar şeklinde olabilir. Örneğin, namazın farziyeti genel bir prensip olarak belirtilirken, namazın nasıl kılınacağı, rekat sayıları gibi detaylar Sünnet yoluyla açıklanmıştır.

Bu ayet, Kur'an'ın hüküm kaynağı olduğunu açıkça ifade eder. Kur'an, Müslümanların hayatlarını düzenlemede temel referans noktasıdır. Kur'an'ın anlaşılması ve yorumlanması, İslam alimlerinin üzerinde titizlikle durduğu bir konudur. Tefsir ilmi, Kur'an'ın doğru anlaşılmasına yardımcı olur ve farklı yorumların ortaya çıkmasına zemin hazırlar. Ancak, Kur'an'ın temel prensipleri ve açık hükümleri üzerinde ittifak vardır.

Kur'an'ın hükümleri, zaman ve mekanla sınırlı değildir. Evrensel bir mesaj içerir ve her dönemde Müslümanlara rehberlik eder. Ancak, Kur'an'daki bazı hükümlerin uygulanması, belirli şartlara ve koşullara bağlı olabilir. Bu nedenle, İslam alimleri, Kur'an'ın hükümlerini günümüz şartlarına uyarlarken, nasların ruhunu ve amacını gözetirler. Örneğin, savaşla ilgili ayetlerin yorumlanması, günümüzdeki uluslararası ilişkiler ve savaş hukuku çerçevesinde değerlendirilmelidir.

2. Sünnet

Sünnet, Hz. Muhammed'in (s.a.v.) sözleri, fiilleri ve takrirleridir. Sözleri, hadisler yoluyla bize ulaşmıştır. Fiilleri, Hz. Muhammed'in (s.a.v.) nasıl ibadet ettiği, nasıl davrandığı ve nasıl hüküm verdiği gibi konularda bize örnek teşkil eder. Takrirleri ise, Hz. Muhammed'in (s.a.v.) huzurunda yapılan bir işe veya söylenen bir söze sessiz kalması, onu onayladığı anlamına gelir. Sünnet, Kur'an'dan sonra şeriatın ikinci temel kaynağıdır. Kur'an'daki genel hükümleri detaylandırır, mücmel olanları açıklar ve Kur'an'da bulunmayan bazı hükümleri getirir.

Bu ayet, Sünnet'in Kur'an ile birlikte bir hüküm kaynağı olduğunu açıkça belirtir. Hz. Muhammed'in (s.a.v.) sözleri ve fiilleri, Müslümanlar için birer örnektir ve hayatlarını bu örneğe göre şekillendirmeleri gerekir. Sünnet'in bağlayıcılığı konusunda İslam alimleri arasında ittifak vardır. Ancak, Sünnet'in hangi türlerinin bağlayıcı olduğu konusunda farklı görüşler bulunmaktadır. Örneğin, bazı alimler, Hz. Muhammed'in (s.a.v.) sadece dini konulardaki söz ve fiillerinin bağlayıcı olduğunu savunurken, bazıları ise, dünyevi konulardaki söz ve fiillerinin de bağlayıcı olduğunu savunur.

Sünnet'in doğru bir şekilde anlaşılması ve uygulanması, hadis ilmi sayesinde mümkün olur. Hadis ilmi, hadislerin sıhhatini, ravilerini ve anlamlarını inceleyen bir ilim dalıdır. Hadis alimleri, hadislerin sahih olup olmadığını tespit etmek için titiz bir çalışma yaparlar ve zayıf hadisleri sahih hadislerden ayırırlar. Bu sayede, Sünnet'in doğru bir şekilde anlaşılması ve uygulanması sağlanır.

Bu hadis, Hz. Muhammed'in (s.a.v.) fiillerinin Müslümanlar için bir örnek olduğunu gösterir. Müslümanlar, namazı Hz. Muhammed'in (s.a.v.) kıldığı gibi kılmakla yükümlüdürler.

3. İcma

İcma, Hz. Muhammed'in (s.a.v.) vefatından sonra, herhangi bir asırda, Müslüman müctehidlerin (İslam hukukunda uzmanlaşmış alimler) dini bir konuda fikir birliği etmeleridir. İcma, Kur'an ve Sünnet'ten sonra şeriatın üçüncü kaynağıdır. İcma ile sabit olan bir hüküm, kesin bir delil olarak kabul edilir ve Müslümanların uyması gerekir. İcma'nın geçerli olabilmesi için, tüm müctehidlerin aynı konuda fikir birliği etmesi şarttır. Eğer müctehidlerin bir kısmı farklı görüşlere sahipse, icma gerçekleşmiş sayılmaz.

Bu ayet, müminlerin yoluna uymanın önemini vurgular. İslam alimleri, bu ayetin icmanın delili olduğunu savunurlar. Çünkü, müminlerin yolundan kasıt, müctehidlerin fikir birliği ettiği konulardır. İcma'nın bağlayıcılığı konusunda İslam alimleri arasında ittifak vardır. Ancak, icmanın hangi türlerinin bağlayıcı olduğu konusunda farklı görüşler bulunmaktadır. Örneğin, bazı alimler, sadece sahabe icmasının bağlayıcı olduğunu savunurken, bazıları ise, daha sonraki dönemlerdeki müctehidlerin icmasının da bağlayıcı olduğunu savunur.

İcma, İslam hukukunun gelişmesine ve günümüzdeki yeni meselelere çözüm bulunmasına katkı sağlar. Müctehidler, Kur'an ve Sünnet'in genel prensiplerini dikkate alarak, yeni meseleler hakkında fikir birliği ederler ve bu sayede, İslam hukukunun güncelliğini korurlar. Örneğin, organ nakli, tüp bebek gibi modern tıbbi uygulamalar hakkında İslam alimleri icma yoluyla hükümler belirlemişlerdir.

4. Kıyas

Kıyas, Kur'an ve Sünnet'te hakkında açık bir hüküm bulunmayan bir meselenin, Kur'an ve Sünnet'te hükmü bulunan benzer bir meseleye benzetilerek hüküm çıkarılmasıdır. Kıyas, şeriatın dördüncü kaynağıdır. Kıyasın geçerli olabilmesi için, benzetilen iki mesele arasında ortak bir illetin (gerekçe) bulunması şarttır. Örneğin, Kur'an'da şarabın haram olduğu belirtilmiştir. Şarabın haram olmasının nedeni, sarhoş edici olmasıdır. Bu nedenle, sarhoş edici olan diğer içeceklerin de haram olduğuna kıyas yoluyla hükmedilir.

Bu hadis, Hz. Muhammed'in (s.a.v.) Muaz b. Cebel'i Yemen'e kadı olarak gönderirken söylediği bir sözdür. Hz. Muhammed (s.a.v.), Muaz'a, Kur'an ve Sünnet'te bir hüküm bulamazsa, kendi görüşüyle içtihat etmesini emretmiştir. İslam alimleri, bu hadisin kıyasın delili olduğunu savunurlar. Çünkü, içtihat etmek, kıyas yoluyla hüküm çıkarmak anlamına gelir. Kıyasın bağlayıcılığı konusunda İslam alimleri arasında ihtilaf vardır. Hanefi, Maliki ve Şafii mezhepleri kıyası delil olarak kabul ederken, Zahiri mezhebi kıyası delil olarak kabul etmez.

Kıyas, İslam hukukunun dinamik bir yapıya sahip olmasını sağlar. Müctehidler, Kur'an ve Sünnet'in genel prensiplerini dikkate alarak, yeni meseleler hakkında kıyas yoluyla hükümler belirlerler ve bu sayede, İslam hukukunun güncelliğini korurlar. Örneğin, internet üzerinden yapılan alışveriş, kredi kartı kullanımı gibi modern ticari işlemler hakkında İslam alimleri kıyas yoluyla hükümler belirlemişlerdir.

Allahu a'lem.