Cennet ve cehennem, âhiret hayatının iki temel mekânıdır. Allah (c.c.), Kur'an-ı Kerim'de bu iki mekânı detaylı bir şekilde tasvir ederek, müminleri cennete teşvik etmiş, kâfirleri ise cehennem azabıyla uyarmıştır. Bu iki mekânın özellikleri, insanın dünya hayatındaki amellerinin karşılığı olarak sonsuz bir yaşam sunar.

Cennetin Özellikleri

Cennet, Allah'a (c.c.) iman edip salih ameller işleyen müminler için hazırlanmış, sonsuz nimetlerle dolu bir mekândır. Kur'an-ı Kerim'de cennetin birçok özelliği detaylı bir şekilde anlatılmıştır.

Cennetin Varlığı ve Ebediliği:

إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَٰئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ * جَزَاؤُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ جَنَّاتُ عَدْنٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا ۖ رَّضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ ۚ ذَٰلِكَ لِمَنْ خَشِيَ رَبَّهُ
[İman edip salih ameller işleyenler var ya, işte onlar yaratıkların en hayırlısıdır. Rableri katında onların mükâfatı, içinden ırmaklar akan, ebediyen kalacakları Adn cennetleridir. Allah onlardan razı olmuş, onlar da O'ndan razı olmuşlardır. İşte bu, Rabbinden korkan kimseler içindir]
Beyyine Suresi, 98/7-8
Bu ayet, cennetin müminler için bir mükâfat olduğunu ve orada ebediyen kalacaklarını açıkça ifade eder. Cennetin ebedi oluşu, oradaki nimetlerin de sonsuz olacağı anlamına gelir. Müminler, cennette hiçbir zaman ölümle karşılaşmayacak, sürekli bir mutluluk ve huzur içinde yaşayacaklardır.

Cennetin Nimetleri:

Cennetteki nimetler, dünya hayatında bilinen hiçbir şeye benzemez.

فَلَا تَعْلَمُ نَفْسٌ مَّا أُخْفِيَ لَهُم مِّن قُرَّةِ أَعْيُنٍ جَزَاءً بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ
[Yaptıklarına karşılık olarak onlar için ne göz kamaştırıcı nimetler saklandığını kimse bilmez]
Secde Suresi, 32/17
Bu ayet, cennetteki nimetlerin insan aklının sınırlarını aştığını ve ancak cennete girenlerin bu nimetleri tam olarak idrak edebileceğini belirtir. Cennetteki nimetler arasında şunlar bulunur: 

Irmaklar ve Pınarlar: Cennette, baldan, sütten, şaraptan ve süzme sudan ırmaklar akar.
مَّثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِي وُعِدَ الْمُتَّقُونَ ۖ فِيهَا أَنْهَارٌ مِّن مَّاءٍ غَيْرِ آسِنٍ وَأَنْهَارٌ مِّن لَّبَنٍ لَّمْ يَتَغَيَّرْ طَعْمُهُ وَأَنْهَارٌ مِّنْ خَمْرٍ لَّذَّةٍ لِّلشَّارِبِينَ وَأَنْهَارٌ مِّنْ عَسَلٍ مُّصَفًّى ۖ وَلَهُمْ فِيهَا مِن كُلِّ الثَّمَرَاتِ وَمَغْفِرَةٌ مِّن رَّبِّهِمْ ۖ كَمَنْ هُوَ خَالِدٌ فِي النَّارِ وَسُقُوا مَاءً حَمِيمًا فَقَطَّعَ أَمْعَاءَهُمْ
[Müttakilere vadedilen cennetin misali şöyledir: Orada bozulmayan sudan ırmaklar, tadı değişmeyen sütten ırmaklar, içenlere lezzet veren şaraptan ırmaklar ve süzme baldan ırmaklar vardır. Onlar için orada her türlü meyve ve Rablerinden bir mağfiret vardır. Hiç bu, ateşte ebedi kalan ve bağırsaklarını parçalayan kaynar su içirilen kimseler gibi olur mu?]
Muhammed Suresi, 47/15
Bu ırmaklar, cennet ehlinin her türlü ihtiyacını karşılar ve onlara sonsuz bir zevk verir. 

Meyveler ve Yiyecekler: Cennette her türlü meyve ve yiyecek bulunur. Bu meyveler, dünya meyvelerine benzemekle birlikte, tat ve lezzet bakımından çok daha üstündür.
فِيهِمَا مِن كُلِّ فَاكِهَةٍ زَوْجَانِ
[İkisinde de her türlü meyveden çift çift vardır]
Rahman Suresi, 55/52
Cennet ehli, bu meyvelerden diledikleri kadar yiyebilirler ve hiçbir zaman açlık veya susuzluk hissetmezler. 

Hûriler: Cennette, mümin erkekler için hûriler yaratılmıştır. Hûriler, son derece güzel ve çekici yaratıklardır.
وَحُورٌ عِينٌ * كَأَمْثَالِ اللُّؤْلُؤِ الْمَكْنُونِ
[Ve saklı inciler gibi iri gözlü hûriler vardır]
Vakıa Suresi, 56/22-23
Hûriler, cennet ehlinin eşleridir ve onlara sonsuz bir mutluluk ve huzur verirler. 

Köşkler ve Saraylar: Cennette, müminler için altın ve gümüşten yapılmış köşkler ve saraylar vardır.
لَٰكِنِ الَّذِينَ اتَّقَوْا رَبَّهُمْ لَهُمْ غُرَفٌ مِّن فَوْقِهَا غُرَفٌ مَّبْنِيَّةٌ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ ۖ وَعْدَ اللَّهِ ۚ لَا يُخْلِفُ اللَّهُ الْمِيعَادَ
[Fakat Rablerinden korkanlar için, üst üste yapılmış, altlarından ırmaklar akan odalar vardır. Bu, Allah'ın vaadidir. Allah vaadinden caymaz]
Zümer Suresi, 39/20
Bu köşkler ve saraylar, cennet ehlinin rahatı ve huzuru için her türlü konfora sahiptir.

Cennetin Dereceleri:

Cennet, amellerin derecesine göre farklı derecelere ayrılır.

وَلِكُلٍّ دَرَجَاتٌ مِّمَّا عَمِلُوا ۚ وَمَا رَبُّكَ بِغَافِلٍ عَمَّا يَعْمَلُونَ
[Herkesin yaptıklarına göre dereceleri vardır. Rabbin onların yaptıklarından habersiz değildir]
En'am Suresi, 6/132
En yüksek derece, Allah'ın (c.c.) rızasını kazanan ve O'na en yakın olanların derecesidir. Bu dereceye ulaşanlar, Allah'ın (c.c.) cemalini görme şerefine nail olurlar.

Cehennemin Özellikleri

Cehennem, Allah'a (c.c.) isyan eden, O'nun emirlerini yerine getirmeyen ve günah işlemekte ısrar eden kâfirler ve günahkâr müminler için hazırlanmış, sonsuz azaplarla dolu bir mekândır. Kur'an-ı Kerim'de cehennemin birçok özelliği detaylı bir şekilde anlatılmıştır.

Cehennemin Varlığı ve Ebediliği:

إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَمَاتُوا وَهُمْ كُفَّارٌ أُولَٰئِكَ عَلَيْهِمْ لَعْنَةُ اللَّهِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ * خَالِدِينَ فِيهَا ۖ لَا يُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذَابُ وَلَا هُمْ يُنظَرُونَ
[Şüphesiz ki inkâr edenler ve kâfir olarak ölenler var ya, işte Allah'ın, meleklerin ve bütün insanların lâneti onların üzerinedir. Onlar ebedî olarak o lânet içinde kalırlar. Onların azabı hafifletilmez, onlara mühlet de verilmez]
Bakara Suresi, 2/161-162
Bu ayet, cehennemin kâfirler için ebedi bir azap yeri olduğunu açıkça ifade eder. Cehennem azabı, hiçbir zaman hafifletilmez ve cehennem ehli, sürekli bir ıstırap içinde yaşar. Günahkar müminler ise, günahlarının cezasını çektikten sonra Allah'ın (c.c.) rahmetiyle cennete girebilirler.

Cehennemin Azapları:

Cehennemdeki azaplar, dünya hayatında bilinen hiçbir azaba benzemez.

إِنَّا أَعْتَدْنَا لِلظَّالِمِينَ نَارًا أَحَاطَ بِهِمْ سُرَادِقُهَا ۚ وَإِن يَسْتَغِيثُوا يُغَاثُوا بِمَاءٍ كَالْمُهْلِ يَشْوِي الْوُجُوهَ ۚ بِئْسَ الشَّرَابُ وَسَاءَتْ مُرْتَفَقًا
[Şüphesiz biz, zalimler için, duvarları kendilerini çepeçevre kuşatan bir ateş hazırladık. Yardım istediklerinde, erimiş maden gibi yüzleri haşlayan bir su ile yardım edilirler. O ne kötü bir içecektir! Cehennem ne kötü bir konaktır!]
Kehf Suresi, 18/29
Bu ayet, cehennemdeki azapların şiddetini ve dehşetini gözler önüne serer. Cehennemdeki azaplar arasında şunlar bulunur: 

Ateş: Cehennemin en temel azabı ateştir. Bu ateş, dünya ateşinden çok daha şiddetlidir ve cehennem ehlinin vücutlarını yakar.
كُلَّمَا نَضِجَتْ جُلُودُهُم بَدَّلْنَاهُمْ جُلُودًا غَيْرَهَا لِيَذُوقُوا الْعَذَابَ ۗ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَزِيزًا حَكِيمًا
[Derileri piştikçe, azabı tatmaları için onları başka derilerle değiştiririz. Şüphesiz Allah, çok güçlüdür, hüküm ve hikmet sahibidir]
Nisa Suresi, 4/56
Bu ayet, cehennem ateşinin sürekli ve kesintisiz olduğunu gösterir. 

Kaynar Su ve İrin: Cehennem ehli, susadıklarında kaynar su veya irin içmek zorunda kalırlar. Bu içecekler, onların iç organlarını yakar ve onlara dayanılmaz bir acı verir.
وَيُسْقَىٰ مِن مَّاءٍ صَدِيدٍ * يَتَجَرَّعُهُ وَلَا يَكَادُ يُسِيغُهُ وَيَأْتِيهِ الْمَوْتُ مِن كُلِّ مَكَانٍ وَمَا هُوَ بِمَيِّتٍ ۖ وَمِن وَرَائِهِ عَذَابٌ غَلِيظٌ
[Ona irinli su içirilir. Onu yutmaya çalışır, fakat boğazından geçiremez. Her yandan ona ölüm gelir, fakat o ölemez. Arkasından da şiddetli bir azap vardır]
İbrahim Suresi, 14/16-17
Zakkum Ağacı: Cehennemde, zakkum adı verilen acı ve zehirli bir ağaç bulunur. Cehennem ehli, açlıklarını gidermek için bu ağacın meyvelerini yemek zorunda kalırlar.
إِنَّ شَجَرَتَ الزَّقُّومِ طَعَامُ الْأَثِيمِ كَالْمُهْلِ يَغْلِي فِي الْبُطُونِ * كَغَلْيِ الْحَمِيمِ
[Şüphesiz zakkum ağacı, günahkârların yiyeceğidir. O, erimiş maden gibidir, karınlarda kaynar. Kaynar suyun kaynaması gibi]
Duhan Suresi, 44/43-46
Zebaniler: Cehennemde, cehennem ehline azap etmekle görevli zebaniler bulunur. Zebaniler, son derece güçlü ve acımasız yaratıklardır.
عَلَيْهَا مَلَائِكَةٌ غِلَاظٌ شِدَادٌ لَّا يَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ
[Onun üzerinde, Allah'ın kendilerine emrettiği şeylerde asla isyan etmeyen, emredildiklerini aynen yerine getiren, sert ve güçlü melekler vardır]
Tahrim Suresi, 66/6
Cehennemin Dereceleri:

Cehennem, işlenen günahların derecesine göre farklı derecelere ayrılır.

Cennet ve cehennem, âhiret hayatının iki temel mekânıdır. Müminler, cennete girmek için Allah'a (c.c.) iman edip salih ameller işlemeli, kâfirler ise cehennem azabından kurtulmak için tevbe edip Allah'a (c.c.) yönelmelidirler. Allahu a'lem.